Stanisław Wawrzyniec Staszic
 
 

Urodził się 6 listopada 1755 roku w Pile. Był synem Wawrzyńca
i Katarzyny Stasziców. Jego ojciec sprawował funkcję burmistrza miasta Piły. Staszic miał dwoje braci: Andrzeja i Antoniego oraz siostrę Annę. Po ukończeniu szkoły parafialnej w Pile oraz szkoły średniej w Poznaniu, udał się do seminarium duchownego. Ukończył go święceniami kapłańskimi na przełomie lat 1778-79. Następnie,
w 1779 roku, wyjechał do Paryża celem kontynuowania nauki na College Royal. Po przyjeździe do kraju w 1781 roku rozpoczął pracę
u Andrzeja Zamoyskiego jako nauczyciel jego dzieci. W 1787 roku wydał książkę "Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego", a w 1790 r."Przestrogi dla Polski".W 1790r. wyruszył
w podróż do Włoch, podczas której powstał "Dziennik podróży".

 

 

Po roku 1795, kiedy to Polska została wymazana z mapy Europy, zajął się działalnością na rzecz rozwoju gospodarczego kraju oraz pracą naukową. Od 16 października 1808 r. był prezesem Towarzystwa Przyjaciół Nauk, które istniało
w Warszawie od 16 listopada 1800 roku. Na tym stanowisku Staszic działał aż do śmierci.

W latach 1807-15 był członkiem Izby Edukacyjnej i Dyrekcji Edukacji Narodowej Księstwa Warszawskiego. Później został członkiem Towarzystwa Elementarnego do Ksiąg. W 1807 roku ubiega się o urząd referendarza. Mianowany zostaje nim przez Fryderyka Augusta
w listopadzie 1808 roku. Następnie w 1810 r. rozpoczyna prace na stanowisku radcy w Radzie Stanu. W czerwcu 1815 r. przyjął nominacje na wysoki urząd członka Rady Stanu. Ponadto
w tymże samym roku w grudniu został członkiem Komisji Rządowej Wyznań Religijnych
i Oświecenia Publicznego Królestwa. Zajmował się tam sprawami organizacji szkolnictwa.
W 1816 roku był mianowany na dyrektorem Wydziału (później Dyrekcji) Przemysłu i Kunsztów w Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych
i Policji. Urząd ten sprawował do maja 1824 roku, kiedy to po konflikcie
z Druckim-Lubeckim, na prośbę Staszica car Rosji zdymisjonował go z tego stanowiska.
W 1824 r. został ministrem Stanu Królestwa Polskiego.
Stanisław Staszic wniósł wielki wkład w rozwijanie szkolnictwa. W 1816 r. założył Szkołę Akademiczno-Górniczą w Kielcach i Instytut Agronomiczny w Marymoncie.

W 1816 r. utworzono Królewski Uniwersytet w Warszawie, w którym na czele Rady Głównej stanął ten wielki Polak. Także na wniosek Staszica założona została w Warszawie w 1825 r. Szkoła Przygotowawcza do Instytutu Politechnicznego, która
w 1827 r. osiągnęła status wyższej uczelni. Do jednych z największych osiągnięć Staszica należy utworzone
w 1816 roku Hrubieszowskie Towarzystwo Rolnicze. Możemy powiedzieć, iż proces tworzenia HTR rozpoczął się już w 1801 roku, kiedy to ten wielki Polak zakupił dobra Hrubieszowskie. Jednakże dopiero w 1811r. stał się prawnym ich właścicielem. Tereny te miały powierzchnię 6000 hektarów (12000 morgów)
i oprócz miasta Hrubieszów znajdowało się tam kilka wiosek. Statut HTR zniósł
w tych dobrach pańszczyznę i nadał chłopom prawo własności użytkowanej ziemi,
a na własność wspólną przeznaczył lasy, stawy, część gruntów uprawnych oraz młyny, tartak, cegielnie itp. Towarzystwo prowadziło kasę pożyczkową, szpital, organizowało szkoły, udzielało stypendiów itp. HTR było wówczas jedną
z najbardziej dojrzałych organizacji przedspółdzielczych
w Europie.

Do najwybitniejszych dzieł literackich Stanisława Staszica należą: "Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego" (1787), "Przestrogi dla Polski" (1790),
"O ziemiorództwie Karpatów i innych gór i równin Polski" (1815), "Ród ludzki" (1819-20). Ponadto przetłumaczył on wiele książek jak choćby "Epoki natury" Buffona.
Ten wielki Polak pod koniec swojego życia otrzymał za swe dokonania order Orła Białego. Zmarł 20 stycznia 1826r. Pogrzeb, który odbył się 24 stycznia 1826r. stał się wielką manifestacją.


A oto ważniejsze wydarzenia z życia Stanisława Staszica:

  • 6 listopad 1755r. -Urodził się Stanisław Wawrzyniec Staszic;

  • 1770r. -Rozpoczął naukę w szkole średniej w Poznaniu;

  • 2 styczeń 1774r. -Uzyskał pierwszą tonsure;

  • 1776r. -Ukończył szkołę średnią i rozpoczął naukę w seminarium duchownym w Poznaniu;

  • 1778-79r. -Ostatecznie zakończył poznański okres nauki uzyskaniem święceń kapłańskich;

  • 1779r. -Wyruszył przez Lipsk i Getynge do Paryża;

  • Jesień 1781r. -Po dwóch latach pobytu za granicą powrócił do kraju;

  • 1784r. -Odbył podróż z Zamoyskimi do Leopoldville;

  • 1786r. -Ukazała się w Warszawie książka pt: "Epoki natury", przetłumaczona przez Stanisława Staszica;

  • marzec 1787r. -Ukazała się książka Staszica "Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego".;

  • 1788r. -Otrzymał probostwo w Turobinie;

  • 1789r. -Wydał "Poprawy i poprawki do książki uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego".

  • 1789r. -Odwiedza Wieliczkę;

  • IV.1790-XII 1791r. -Staszic wspólnie z Zamoyskimi odbywa podróż do Włoch.
    1792r. -Przyjeżdża do Kocka nad Wieprzem należącym do księżnej Anny Jabłonowskiej;

  • 1797r. -Stanisław Staszic odbywa podróż w Góry Świętokrzyskie, w okolice Końskich
    i Sieradza, gdzie zapoznawał się z budową pasma Łysogór. Ponadto interesował się kopalnictwem i złożami rud żelaza w Końskich, Białaczowie, Drzewicy oraz w okolicach Sieradza;

  • 1798r. -Prowadzi badania okolic Krakowa, części Górnego Śląska, doliny Prądnika;

  • 1800r. -Prowadzi badania Ponidzia celem odszukania złóż soli;

  • 16 listopad 1800r. -Prace rozpoczyna Towarzystwo Przyjaciół Nauk;

  • 28 marzec 1801r. -Nabył dobra Hrubieszowskie, ale ich prawnym właścicielem został dopiero w 1811r;

  • 1802r. -Prowadzi badania w Górach Świętokrzyskich;

  • 20 grudzień 1802r. -Jako plenipotent księżnej Anny Sapieżyny zakupił pałac przy ulicy Nowy Świat (numer 67/69) w Warszawie, w którego oficynie mieszkał do śmierci;

  • 1803r. -Po raz trzeci prowadzi badania na terenie Gór Świętokrzyskich. Tym razem swoją uwagę zwrócił na złoża rudy żelaza w okolicach m.in. Szydłowca, Wąchocka;

  • 1804r. -Kupił teren przy placyku Kanonia i zaczął budować tam kamienice, która była przez pewien okres czasu siedzibą Towarzystawa Przyjaciół Nauk

  • 1804r. -Odbywa wyprawę naukową do Rawy Mazowieckiej, Wolborza
    i Ujazdu;

  • 1804r. -Odbywa podróż w Beskidy. Trasa wyprawy wiedzie przez okolice Lanckorony, Żywca, Raby, Myślenic, aż do Babiej Góry. Górę tą Staszic zdobył 24 lipca 1804r;

  • 3-22 sierpień 1805r. -Odbywa wyprawe naukową w Tatry;

  • 13 grudzień 1806r. -Odbyło się I posiedzenie Towarzystwa Przyjaciół Nauk
    w kamienicy wybudowanej przez Staszica przy placyku Konania;

  • 1807r. -Został członkiem Najwyższej Komisji Egzaminacyjnej;

  • 14 luty 1807r. -Został członkiem Izby Edukacyjnej;

  • czerwiec 1807r. -Został członkiem Dyrekcji Skarbowej;

  • 16 październik 1808r.- Został prezesem Towarzystwa Przyjaciół Nauk;

  • listopad 1808r. -Został referendarzem z nominacji Fryderyka Augusta;

  • grudzień 1809r. -Proponuje kontynuować pisanie historii Polski;

  • 1810r. -Został radcą w Radzie Stanu;

  • 19 sierpień 1811r. -Dobra Hrubieszowskie stały się prawną własnością Staszica;

  • 1812r. -Został członkiem Sekcji Ekonomicznej Dyrekcji Edukacyjnej;

  • 1814r. -Pracował w Komitecie Organizacyjnym Cywilnym;

  • grudzień 1814r. -Powstało Towarzystwo Dobroczynności, którego Staszic był współzałożycielem;

  • czerwiec 1815r. -Przyjął nominacje na członka Rady Stanu oraz wszedł jako pełnomocnik cara w skład Komisji Likwidacyjnej;

  • październik 1815r. -Staszic otrzymał order św. Stanisława kl. I.;

  • grudzień 1815r. -Został mianowany na urząd członka Komisji Wyznań
    Religijnych i Oświecenia Publicznego;

  • 1816r. -Powstał uniwersytet w Warszawie, którego współorganizatorem był Staszic;

  • 1816r. -Z inicjatywy Stanisława Staszica i Tadeusza Mostowskiego utworzony został Instytut Agronomiczny w Marymoncie. Tam istniał do 1862r;

  • 1816r. -Wydał 6 tomów wszystkich swoich poprzednich dzieł i ujawnił autorstwo, gdyż część była pisana anonimowo;

  • 1816r. -W Kielcach powstała Szkoła Akademiczno-Górnicza, której współorganizatorem był Stanisław Staszic;

  • 1817r. -Przy udziale Staszica powołano Instytut Głuchoniemych
    i Ociemniałych;

  • 1817r. -Założył Korpus Górniczy. Organizacje skupiającą górników
    i hutników;

  • luty 1817r. -Objął przewodnictwo w Radzie Ogólnej Budownictwa, Miernictwa,
    Dróg i Spławów;

  • 1818r. -Utworzył plan rozbudowy przemysłu nad rzeką Kamienną;

  • 1819r. -Stanisław Staszic wprowadził cenzurę;

  • 1820r. -Rozpoczęła się budowa nowej siedziby Towarzystwa Przyjaciół Nauk;

  • czerwiec 1822r. -Zostały zatwierdzone przez cara statuty Hrubieszowskiego Towarzystwa Rolniczego;

  • 1824r. -Został ministrem Stanu;

  • styczeń 1824r. -Odbyło się I posiedzenie w nowej siedzibie Towarzystwa Przyjaciół Nauk;

  • marzec 1824r. -Stanisław Staszic wystąpił do cara z prośbą o dymisje ze stanowiska dyrektora generalnego Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych
    i Policji. Bezpośrednią (przyczyną był konflikt z Druckim-Lubeckim);

  • maj 1824r. -Została przyjęta dymisja Staszica ze stanowiska dyrektora generalnego Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji;

  • 20 sierpnia 1824r. -Sporządził testament;

  • listopad 1824r. -Został przewodniczącym Komisji Emerytalnej Urzędników;

  • styczeń 1825r. -Został prezesem Deputacji do Ułożenia Hierarchii Urzędników;

  • 1825r. -Na wniosek Staszica została założona Szkoła Przygotowawcza do Instytutu Politechnicznego, która w 1827r. osiągnęła status wyższej uczelni

  • 4 styczeń 1826r. -Ostanie publiczne wystąpienie Stanisława Staszica;

  • 20 styczeń 1826r. -Zmarł Stanisław Staszic;

  • 24 styczeń 1826r. -Odbył się uroczysty pogrzeb Stanisława Staszica, mający charakter wielkiej manifestacji.